Politik Islam di Malaysia sering dikaitkan dengan penggunaannya dalam memancing legitimasi politik. Ia timbul apabila Islam jadi alat dan matlamat perjuangan politik parti-parti Melayu yang bertanding merebut kuasa. Barangkali ini boleh digambarkan menerusi persaingan antara UMNO dan Pas satu ketika dahulu yang masing-masing mengaku memperjuangkan Islam mengikut cara tersendiri.
Dalam persaingan itu Pas menuntut kepada penubuhan sebuah negara Islam manakala bagi UMNO pula, parti itu cenderung kepada percampuran yang mengadun Islam dengan elemen pembangunan, nasionalisme Melayu dan liberalisme terkawal.
Walaupun dilihat longgar, sekurang-kurangnya ia mampu mencabar model politik Islamis-fundamentalis yang ditawarkan Pas. Justeru, apabila pendekatan ‘Islam progresif’ yang dibawa UMNO menerusi program-program dan gagasan Islamisasinya berjaya mengekang kemaraan politik Pas, ia adalah suatu yang sudah dijangkakan.
Ini kerana keseimbangan daripada tuntutan spiritual dan kehendak material menerusi pendekatan yang sederhana (moderate) dan meningkat (incremental) diterima baik oleh orang Islam malah bukan Islam. Dalam hal ini, Islamisasi UMNO berjaya diekspresikan dalam bentuk yang paling bersungguh dan moderat, sejajar dengan sosiopolitik masyarakat majmuk di Malaysia yang sensitif terhadap elemen agama tetapi mendambakan pembangunan.
Identifikasi kaum bersandarkan kepada agama telah menjadikan apa-apa yang dikaitkan dengan agama harus ditangani dengan bijak. Ini kerana dalam konteks masyarakat majmuk, isu-isu agama selalunya disifatkan dengan sesuatu yang rapuh dan taksa.
Sebagai contoh, kedudukan Islam dalam Perlembagaan Persekutuan itu sendiri yang terbuka kepada pentafsiran telah mencipta kerapuhan dan ketaksaan yang dimaksudkan. Ini adalah kerana, apa pun yang telah dijamin Perlembagaan berkenaan Islam, ia harus tidak bertentangan dengan peruntukan ‘kebebasan beragama’ yang juga termaktub dalam Perlembagaan Persekutuan.
Beberapa elemen penting ‘Islam’ di Malaysia
Seperti yang kami perkatakan di atas, Islam mainkan peranan penting dalam kehidupan majoriti rakyat Malaysia dan memberi impak yang mendalam kepada politik negara. Dalam artikel ini, kita akan meneroka peranan Islam yang kompleks dan pelbagai lapisan dalam politik Malaysia, meneliti konteks sejarahnya, pengaruhnya dalam penggubalan dasar, dan peranannya dalam membentuk identiti negara.
1. Konteks Sejarah
Islam mempunyai sejarah yang panjang di Malaysia, ia diperkenalkan ke rantau ini pada awal abad ke-13 melalui perdagangan, dan menjelang abad ke-15, kesultanan Melaka telah memeluk Islam sebagai agama rasmi. Kedatangan Islam membawa perubahan dalam landskap sosio-politik, meletakkan asas kepada peranan politik Islam di Malaysia kontemporari.
2. Perlembagaan Malaysia dan Islam
Perlembagaan Malaysia mengiktiraf Islam sebagai agama rasmi negara. Perkara 3(1) menyatakan bahawa “Islam ialah agama bagi Persekutuan, tetapi agama-agama lain boleh diamalkan dengan selamat dan harmoni di mana-mana bahagian Persekutuan.” Peruntukan ini mencerminkan prinsip kebebasan beragama di Malaysia, di mana penganut agama lain bebas mengamalkan agama mereka.
3. Parti Politik dan Islam
Islam memainkan peranan penting dalam politik Malaysia melalui kehadiran parti politik Islam. Parti Islam Se-Malaysia (PAS) dan Parti Amanah Negara (AMANAH), yang kedua-duanya berakar umbi dalam gerakan pemulihan Islam, memainkan peranan besar dalam landskap politik negara. PAS khususnya menganggap dirinya sebagai pelindung nilai-nilai Islam dan mempunyai pengaruh yang besar terhadap prinsip agama dan akhlak.
4. Undang-undang Syariah dan Sistem Perundangan
Salah satu aspek Islam yang paling menonjol dalam politik Malaysia ialah pelaksanaan undang-undang Syariah di beberapa negara. Undang-undang syariah mengawal pelbagai aspek undang-undang peribadi dan keluarga bagi orang Islam, seperti perkahwinan, perceraian, dan pewarisan. Setiap negeri di Malaysia mempunyai sistem undang-undang Syariah sendiri, yang beroperasi bersama sistem undang-undang persekutuan. Kewujudan dua sistem perundangan ini telah mencetuskan perdebatan berhubung isu berkaitan bidang kuasa dan pengukuhan kuasa.
5. Perbincangan Politik dan Jati Diri
Islam sering muncul dalam perbincangan politik di Malaysia, dengan pakar politik dari kedua-dua pihak menggunakan nilai dan prinsip Islam untuk mendapatkan sokongan. Penglibatan Islam dalam retorik politik mencerminkan kepentingannya dalam membentuk identiti nasional. Ia digunakan bukan sahaja untuk menggerakkan pengundi agama, tetapi juga untuk menggalakkan perasaan perpaduan di kalangan rakyat Malaysia.
6. Cabaran dan Suspens
Walaupun Islam memainkan peranan penting dalam politik Malaysia, ia tidak terlepas daripada cabaran dan ketegangan. Pertembungan antara agama dan politik boleh membawa kepada konflik, terutamanya apabila ia melibatkan isu seperti penukaran agama, murtad, dan hak minoriti agama. Mengimbangi hak rakyat berbilang agama di Malaysia sambil mengekalkan keutamaan Islam adalah cabaran berterusan bagi penggubal dasar.
